Sabah ( New York Times ) 07/11/2011
New York'taki Zuccotti Parkı ile ABD'deki çeşitli yerleri işgal edenler, hedeflerinin belirsizliği nedeniyle eleştirildi. Ancak göstericilerin, en zengin yüzde 1'lik dilimdeki ayrıcalıklı kişilerin ulusal gelirden orantısız bir pay aldıklarına dair şikâyetleri haklı. Wall Street sakinlerinin bu gelirden aldığı pay gittikçe büyüyor. En üst dilimdeki bu kişiler tam olarak kimler?
Eldeki son verilere göre bunlar, 2009'da ortalama 1 milyon dolar kazanan 1.4 milyon Amerikan ailesi. 2008'de çıkan mali krizden darbe alan bu insanlar, kuşkusuz kayıplarını telafi ediyor. Zenginler bunu hep yapar. Kongre Bütçe Ofisi'nin Ekim ayında yayınladığı bir rapora göre, en üst yüzde birdeki hanelerin milli gelirden aldığı pay son otuz yılda hızla artmasına rağmen, ABD'li ailelerin çoğunluğunun aldığı pay azaldı. En üst yüzde 1'lik dilimin düzeltilmiş gayrisafi milli gelirden aldığı pay 2007'de yüzde 23'ken, 2009'da bu oran azalarak yüzde 17'ye indi. Ancak bu dilimdekiler hâlâ nüfusun alt yarısının toplamından daha çok kazanıyor. ABD'lilerin en zengin yüzde 10'luk kesimi, 1980'lerin ortalarından beri paylarını diğer herkesin zararına artırdı. Ama bu kazancın çoğu en zengin yüzde 1'lik kesime, bunun yarısı da en zengin binde 1'lik kesime gitti. Wall Street'teki bankacılar her zaman iyi kazandı. Bankacıların gelir piramidinin tepesindeki payları son otuz yılda önemli ölçüde arttı. Üniversiteli iki iktisatçı ile ABD Hazine Bakanlığı'ndan bir uzmanın geçenlerde yaptığı bir çalışmaya göre, gelir dağılımının en üst yüzde 1'lik dilimindeki vergi mükelleflerinin yüzde 14'ünü bankacılar oluşturuyor. En çok kazanan insanların olduğu bu dilimde, finans dışı sektörlere ait şirket yöneticilerinin sayısı bankacılardan fazla. Ama son 25 yılda onların payı düşerken, bankacıların payı büyük ölçüde arttı. Bankacıların en üst yüzde 1'lik dilimin elde ettiği gelir içindeki payı 1979'da yüzde 9'ken, şu anda yüzde 16. Bugünlerde inanması zor ama 1960'lardan yaklaşık 1980'e kadar, finans sektöründe çalışanların ortalama geliri diğer özel sektör çalışanlarınınkinden pek fazla değildi. Sonra işler değişti. 1980'lerden itibaren ABD'deki her iki partiye mensup yöneticiler, serbestleştirmeyi benimsedi. Böylece Büyük Buhran'ın ardından yürürlüğe koyulan, bankaların en riskli ve en kazançlı yatırımlarını sınırlayan kuralların çoğu kaldırıldı. Eyaletler arası bankacılıkla ilgili kısıtlamalar tarihe karıştı, ticari ve yatırım bankacılığını birbirinden ayıran duvar yıkıldı. Finans sektörünün ABD'deki şirket kârları içindeki payı, 1979 ile 2006 arasında beşte birden neredeyse üçte bire yükseldi. 2006'da bankacılar ve sigortacılar, diğer özel sektör çalışanlarından ortalama yüzde 70 daha çok kazanıyordu. Derken bu insanlar, yaşanan en kötü krizlerden birine neden oldu ve vergi mükellefleri onları kurtardı. Protestocuların şikâyetleri Wall Street'e, genel ekonomik süreçlerin bir simgesi olarak görüldüğü için yöneltilmiş olabilir. Ama servetin kime gittiği belli. Hatta protestocular hedefi biraz yükseltebilir: Reel gelir artışı, en zengin binde 1'lik dilimde gerçekleşiyor. O dilimde de çok sayıda bankacı var.
EDUARDO PORTER
Yazının aslı: http://www.sabah.com.tr/NewYorkTimes/2011/11/07/wall-street-protestolari-cok-hakli
New York'taki Zuccotti Parkı ile ABD'deki çeşitli yerleri işgal edenler, hedeflerinin belirsizliği nedeniyle eleştirildi. Ancak göstericilerin, en zengin yüzde 1'lik dilimdeki ayrıcalıklı kişilerin ulusal gelirden orantısız bir pay aldıklarına dair şikâyetleri haklı. Wall Street sakinlerinin bu gelirden aldığı pay gittikçe büyüyor. En üst dilimdeki bu kişiler tam olarak kimler?
Eldeki son verilere göre bunlar, 2009'da ortalama 1 milyon dolar kazanan 1.4 milyon Amerikan ailesi. 2008'de çıkan mali krizden darbe alan bu insanlar, kuşkusuz kayıplarını telafi ediyor. Zenginler bunu hep yapar. Kongre Bütçe Ofisi'nin Ekim ayında yayınladığı bir rapora göre, en üst yüzde birdeki hanelerin milli gelirden aldığı pay son otuz yılda hızla artmasına rağmen, ABD'li ailelerin çoğunluğunun aldığı pay azaldı. En üst yüzde 1'lik dilimin düzeltilmiş gayrisafi milli gelirden aldığı pay 2007'de yüzde 23'ken, 2009'da bu oran azalarak yüzde 17'ye indi. Ancak bu dilimdekiler hâlâ nüfusun alt yarısının toplamından daha çok kazanıyor. ABD'lilerin en zengin yüzde 10'luk kesimi, 1980'lerin ortalarından beri paylarını diğer herkesin zararına artırdı. Ama bu kazancın çoğu en zengin yüzde 1'lik kesime, bunun yarısı da en zengin binde 1'lik kesime gitti. Wall Street'teki bankacılar her zaman iyi kazandı. Bankacıların gelir piramidinin tepesindeki payları son otuz yılda önemli ölçüde arttı. Üniversiteli iki iktisatçı ile ABD Hazine Bakanlığı'ndan bir uzmanın geçenlerde yaptığı bir çalışmaya göre, gelir dağılımının en üst yüzde 1'lik dilimindeki vergi mükelleflerinin yüzde 14'ünü bankacılar oluşturuyor. En çok kazanan insanların olduğu bu dilimde, finans dışı sektörlere ait şirket yöneticilerinin sayısı bankacılardan fazla. Ama son 25 yılda onların payı düşerken, bankacıların payı büyük ölçüde arttı. Bankacıların en üst yüzde 1'lik dilimin elde ettiği gelir içindeki payı 1979'da yüzde 9'ken, şu anda yüzde 16. Bugünlerde inanması zor ama 1960'lardan yaklaşık 1980'e kadar, finans sektöründe çalışanların ortalama geliri diğer özel sektör çalışanlarınınkinden pek fazla değildi. Sonra işler değişti. 1980'lerden itibaren ABD'deki her iki partiye mensup yöneticiler, serbestleştirmeyi benimsedi. Böylece Büyük Buhran'ın ardından yürürlüğe koyulan, bankaların en riskli ve en kazançlı yatırımlarını sınırlayan kuralların çoğu kaldırıldı. Eyaletler arası bankacılıkla ilgili kısıtlamalar tarihe karıştı, ticari ve yatırım bankacılığını birbirinden ayıran duvar yıkıldı. Finans sektörünün ABD'deki şirket kârları içindeki payı, 1979 ile 2006 arasında beşte birden neredeyse üçte bire yükseldi. 2006'da bankacılar ve sigortacılar, diğer özel sektör çalışanlarından ortalama yüzde 70 daha çok kazanıyordu. Derken bu insanlar, yaşanan en kötü krizlerden birine neden oldu ve vergi mükellefleri onları kurtardı. Protestocuların şikâyetleri Wall Street'e, genel ekonomik süreçlerin bir simgesi olarak görüldüğü için yöneltilmiş olabilir. Ama servetin kime gittiği belli. Hatta protestocular hedefi biraz yükseltebilir: Reel gelir artışı, en zengin binde 1'lik dilimde gerçekleşiyor. O dilimde de çok sayıda bankacı var.
EDUARDO PORTER
Yazının aslı: http://www.sabah.com.tr/NewYorkTimes/2011/11/07/wall-street-protestolari-cok-hakli
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder